धुलीवंदन सणाची माहिती | Dhulivandan Information in Marathi

Dhulivandan Information in Marathi – धुलीवंदन हा भारतीय आसाम राज्यात साजरा केला जाणारा एक धार्मिक सण आहे. हा रंगली बिहू उत्सवाचा एक भाग आहे, जो आसाममधील सर्वात मोठा आणि सर्वात महत्वाचा सण आहे आणि सामान्यतः एप्रिलमध्ये साजरा केला जातो.

‘धुलीवंदन’ हा शब्द दोन आसामी शब्दांपासून बनला आहे: ‘धुली’ म्हणजे ‘पवित्र पावडर’ आणि ‘वंदन’ म्हणजे ‘गाळणे’. उत्सवादरम्यान, लोक हळद आणि इतर घटकांच्या मिश्रणापासून बनवलेल्या पवित्र पावडरने एकमेकांना घासतात आणि पाणी आणि रंग खेळतात. हा सण कापणीच्या हंगामाच्या सुरूवातीस साजरा केला जातो आणि चांगल्या कापणीसाठी देवांप्रती कृतज्ञता व्यक्त करण्याचा हा एक मार्ग आहे. सणाच्या वेळी वापरल्या जाणार्‍या पावडरमध्ये औषधी गुणधर्म असून ते आजारांपासून दूर राहतात, असा विश्वास आहे.

सणाची सुरुवात शेतात बिहू ध्वज फडकावण्याने होते, त्यानंतर पवित्र पावडरचा वास केला जातो. लोक त्यांच्या नातेवाईकांना आणि मित्रांना भेट देतात, शुभेच्छांची देवाणघेवाण करतात आणि पारंपारिक बिहूचे पदार्थ शेअर करतात. ‘Dhulivandan Information in Marathi’

Dhulivandan Information in Marathi

धूलिवंदन हा एक रंगाचा उत्सव असून हा सण होळीच्या दुसऱ्या दिवशी साजरा करतात .यास धुळवड असेही म्हंटले जाते .या दिवशी महाराष्ट्रात सार्वजनिक सुट्टी असते .हा सण फाल्गुन कृष्ण प्रतिपदेला साजरा करतात .परंपरेप्रमाणे या दिवशी होळी च्या दहनाची राख एकमेकांना लावतात.

धुलिवंदन हा एक धार्मिक कार्यक्रम आहे जो हिंदू धर्मात उत्साहात साजरा केला जातो. या कार्यक्रमात हिंदू समुदायातील लोक त्यांच्या देवाच्या मूर्तींना धुळे असलेल्या पाण्याने धुळून करतात. हा कार्यक्रम वसंत पौर्णिमा व नवरात्री उत्सवास अधिक संख्येने साजरा केला जातो. धुळीवंदन या सणाची पारंपारिक निमित्ताने पौर्णिमेच्या दिवशी सुबह संध्याकाळी घरातील स्थानिक देवाच्या मूर्तीच्या धुळे वरून संगीत, नृत्य व उत्सवात भाग घेतात.

कोकणात प्रत्येक गावाचे धूलिवंदन वेगवेगळ्या दिवशी असू शकते .या गावाचे धूलिवंदन सामान्यतः होळीच्या १५ व्या दिवशी असते .या दिवशी एकमेकांना वेगवेगळे रंग लावून आनंदोस्तव साजरा केला जातो. {Dhulivandan Information in Marathi}

इतिहास

गोकुळात कुमार कृष्ण आपल्या गोपाळ सवंगड्यांवर पिचकारीने रंगीत पाणी उडवीत असे व उन्हाची तलखी कमी करीत असे .तीच प्रथा आजही रंगपंचमीच्या / धुलीवंदनाच्या रूपाने चालू आहे. मध्ययुगात संस्थानिक राजे हे होळी आणि धूलिवंदन सण साजरा करीत असत. राधा आणि कृष्ण यांनी या दिवशी एकत्र रंग खेळण्याचा आनंद घेतला अशी धारणा आहे. या दिवशी कृष्णासह राधेची पूजाही केली जाते. (Dhulivandan Information in Marathi)

महत्व

धूलिवंदन हा वसंत ऋतूंशी संबंधित महत्वाचा सण आहे .उन्हाळ्याच्या सुरुवातीला हा सण साजरा केला जातो .उन्हाचा तडाखा कमी व्हावा आणि थंडावा मिळावा यासाठी एकमेकांच्या अंगावर पाणी उडविण्याची रीत आहे. Dhulivandan Information in Marathi

सद्यस्थिती

रासायनिक रंगाचे दुष्परिणाम पाहता नैसर्गिक रंग वापरून हा दिवस साजरा करण्याचे प्रमाणही अलीकडील काळात वाढलेले दिसून येते .या दिवशी लोक भरपूर रंग खेळून आनंद अनुभवतात .फुलांच्या पाकळ्या , मेंदी , गुलमोहराची पाने , टमाटो , हळद , डाळीचे पीठ , बिट अशा नैसर्गिक पदार्थांपासून रंग तयार केले जातात.

एक दिवस म्हणजे धूलिवंदन यादिवशी पृथ्वीला वंदन केले जाते. त्यानंतर 15 दिवसांनी नववर्षाची म्हणजे पाडव्याच्या दिवशी आकाशाला भिडणारी गुढी उभारण्याची पद्धत आहे . या दिवशी सकाळी घरातील बायका पाण्याची तपेली , घागरी , हंडे पाण्याने भरुन होळी पेटवलेल्या जागी ठेवतात . सूर्याच्या उन्हाने हे पाणी तापते. या पाण्याने लहान मुलांना अंघोळ घालतात . असे मानले जाते की या पाण्याने अंघोळ केली असता लहान मुलांना किंवा कोणालाही उन्हाळा बाधत नाही. या दिवसात कैऱ्या ही मिळू लागतात.

कैऱ्या उकडून त्याचा गर लहान मुलांना अंगाला लावून स्नान घालतात. मोठी माणसे होळीवर पाणी शिंपडून ती राख कपाळाला लावतात. अंगाला फासतात व नंतर स्नान करतात. काही ठिकाणी आजकाल लोकांनी आपापल्या सोयीनुसार होळीच्या दुसऱ्या दिवशी रंगपंचमी साजरी करण्याची प्रथा सुरु केली आहे . त्यात लहान – मोठे , स्त्रिया – पुरुष सरसकट सगळे उत्साहाने रंग खेळतात. परंतु रंगपंचमी हा वेगळा सण आहे. [Dhulivandan Information in Marathi]

महाराष्ट्रातील रंगपंचमी

धुलिवंदन हा हिंदू सण असतो जो चैत्र महिन्याच्या पूर्णिमेला साजरा केला जातो. या सणाचा मुख्य उद्देश अग्नी पूजन व कुंकू से घराच्या साफ करण्याचा असतो. मराठी संस्कृतीत धुलिवंदन सणाचा विशेष महत्त्व असतो. या सणाचा संबंध भारतीय इतिहासाच्या राजकीय घटनांसह सुद्धा असतो. धुलिवंदन सणाच्या दिवशी चतुर्थी शिवाजी महाराजांच्या जन्मदिनाची उत्सवाची महिती दर्शविण्यात येते.

मराठींमधील वडापाव, उकडीचे मोदक, थालीपीठ, कारंज्या व अनेक इतर पाककृती धुलिवंदन सणात सर्वात महत्त्वाच्या असतात. वास्तविकतेची नव्हे, परंतु मानसिक आणि आध्यात्मिक दृष्टीकोनाने हा सण अत्यंत महत्वाचा असतो. धुलिवंदन सणात लोकांनी संपादित केलेले पूजन आणि विधींचे संचार लोकसंगीत, संगीत व नाट्यादीने साकार केले जाते. या सणाच्या वेळी मराठी लोकसंगीताचे धुंद आणि वर्तुळ पाहता येते जो सभासदांनी सुरक्षित आणि आनंद देतात. {Dhulivandan Information in Marathi}